Novel coronavirus (2019-nCoV) |
|
IVDC, China CDC: Wuhan coronavirus |
طبقهبندی ویروس |
|
ووهان، چین، محل اصلی شیوع |
مترادف |
- کروناویروس ووهان
- ویروس پنومونی بازار غذاهای دریایی ووهان
|
کرونای جدید (نام علمی: Wuhan seafood market pneumonia virus) یا کروناویروس ووهان با نام رسمی کووید-۱۹ (19-COVID)، یک گونه از فرمانرو کروناویروس و منشأ بیماری کروناویروس ۲۰۱۹ است؛ که بهصورت مخفف 2019-ncov نامیده شده و در زبان عامه به آن ویروس کرونای ووهان گفته میشود. با عبور تعداد قربانیان ویروس کرونا از مرز ۱۰۰۰ نفر سازمان جهانی بهداشت برای بیماری ناشی آن نام رسمی انتخاب کردهاست - کووید ۱۹ (۱۹-COVID) که اشارهای دارد به «کرونا»، «ویروس»، «بیماری» و سال 2019.[۱] این ویروس باعث شیوع کروناویروس ووهان است.[۲] توالییابی دیانای نشان داده که این ویروس با آر اِن اِی (RNA) تک رشتهای و با سو مثبت و از نوع کروناویروس است.
مقایسه توالی ژنتیکی این ویروس و سایر نمونههای ویروس، شباهتهایی با ویروس سارس[۳] و کرونا ویروسهای خفاش[۴] نشان دادهاست که احتمال دارد منشأ نهایی این ویروس در خفاشها باشد.[۵][۶]
پیدایش و همهگیرشناسی
پیدایش
نخستین عفونت شناخته شده انسانی در اوایل دسامبر رخ داد.[۷][۸] این ویروس برای نخستین بار در میانهٔ دسامبر سال ۲۰۱۹ در شهر ووهان، چین شیوع یافته، که احتمالاً ناشی از یک حیوان آلوده بودهاست. کرونای جدید سپس در همهٔ استانهای چین شیوع پیدا کردهاست.
پنهانکاری دولت چین
گزارشهای منتشر شده حاکی از این است مقامات چینی مدتها قبل از اعلام شیوع ویروس کرونا در آن کشور از آن آگاهی داشتند اما از انتشار این خبر جلوگیری میکردند. گفته شده که در اواخر دسامبر یا اوایل ژانویه، پزشکی به نام لی ون لیانگ که در بیمارستان مرکزی ووهان خدمت میکرد با معاینه موارد ابتلای به نوعی بیماری شبیه سارس و انجام آزمایشهای مربوط، شیوع نوع جدیدی ویروس را به اطلاع همکارانش رساند و خواهان قرنطینه این بیماران میشود. پلیس چین، دکتر لی و ۷ پزشک دیگر را احضار و آنها را به «انتشار شایعه» متهم کرده بود. پلیس چین به هشدار داد که از انتشار چنین اخباری خودداری کند و در غیر اینصورت به جرم تشویش اذهان عمومی بازداشت خواهد شد. این پزشک افشاگر در نهایت خود به این بیماری مبتلا و در یکی از بیمارستانهای ووهان چین بستری شد و جان باخت.[۹]
بنابر این گزارشها مقامات دولت چین تا هفتهها پزشکان را مجبور به سکوت کرده و از اطلاعرسانی عمومی خودداری میکنند و بسیاری از مردم شهر «ووهان» چین بسیار دیر متوجه گسترش سریع این بیماری در محل سکونت خود میشوند. در نهایت پس از حدود ۷ هفته، دولت چین بهطور رسمی کشف این ویروس را اعلام و شهر ووهان را قرنطینه میکند.[۱۰][۱۱]
همهگیری و اعلام وضعیت اضطراری در بهداشت جهانی
این ویروس به سرعت در بیش از بیست کشور دیگر در آسیا، اروپا، آمریکای شمالی و اقیانوسیه گسترش پیدا کرد.[۱۲] شیوع ویروس از انسان به انسان در چین،[۱۳][۱۴] آلمان،[۱۵] تایلند،[۱۶] ویتنام، تایوان، ژاپن و ایالات متحده تأیید شدهاست.[۱۷]
در ۳۰ ژانویه سال ۲۰۲۰ ،سازمان بهداشت جهانی (WHO) برای ویروس کرونای جدید وضعیت اضطراری در بهداشت جهانی اعلام کرد.[۱۸][۱۹][۲۰] تا تاریخ ۴ فوریه ۲۰۲۰ (۲۰۲۰-02-۰۴)[بروزرسانی] (04:30 UTC)، ۲۰٬۶۰۴ مورد آلودگی وجود داشتهاست که از این تعداد ۲۰۴۱۶ مورد در سرزمین اصلی چین بودهاست.[۱۲] تا به امروز تقریباً یک پنجم موارد تشخیص داده شده منجر به بیماری جدی میشوند.[۲۱] تقریباً تمام موارد خارج از چین در افرادی رخ دادهاست که یا از ووهان سفر کردهاند، یا با کسی که از منطقه سفر کردهاست در تماس مستقیم بودهاند.[۲۲]
بهطور کلی میزان مرگ و میر و عوارض ناشی از عفونت از سال 2019-nCoV ناشناخته است، هم به دلیل اینکه ممکن است در شیوع فعلی میزان مرگ و میر در حال تغییر باشد و همچنین به دلیل اینکه تعداد موارد جزئی و بدون علامت که منجر به تشخیص نمیشوند، نامشخص است.[۲۳][۲۴] با این حال، نتایج اولیه نرخ مرگ و میر ۲/۳٪ در میان کسانی که آلوده تخمین زدهاند[۲۵][۲۶] و WHO پیشنهاد کردهاست که میزان مرگ و میر حدود ۳٪ است.[۲۷] تعداد مرگ و میرهای ناشی از این ویروس تقریباً در استان هوبی از ۴ فوریه 2020 (04:30 UTC) ۴۲۷ نفر بود،[۱۲][۲۸]
در ایران
در ایران، در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۹۸، به دنبال فوت ۲ بیمار با عوارض تنفسی در بیمارستان کامکار قم، شایعاتی دربارهٔ مرگ این بیماران به علت کروناویروس شکل گرفت. اما دانشگاه علوم پزشکی قم با تکذیب شایعات مربوط به مبتلا بودن این دو بیمار فوت شده به کروناویروس، اعلام کرد که تاکنون هیچگونه شواهدی تشخیصی مبنی بر ابتلا به بیماری کرونا دیده نشدهاست.[۲۹] در تاریخ ۳۰ بهمن اولین موارد از کرونای جدید در شهر قم از طریق روابط عمومی وزارت بهداشت گزارش شد. رئیس مرکز اطلاعرسانی و روابط عمومی وزارت بهداشت اعلام کرد که نتایج آزمایش اولیه ۲ مورد از موارد مشکوک را از نظر ابتلا به کروناویروس، مثبت گزارش شدهاست. بیمارستان کامکار قم نیز بعنوان محل قرنطینه و مراجعه بیماران و موارد مشکوک به کرونا مشخص شد.[۳۰][۳۱] در همین روز، رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم اعلام کرد که در چهار روز گذشته شاهد گسترش بیماریهای تنفسی در قم بودیم و طی این مدت ۲ نفر در یکی از بیمارستانهای قم بر اثر بیماری تنفسی فوت کردند که امروز تست اولیه این دو فرد در مورد بیماری کرونا مثبت اعلام شد.[۳۲]
دو نفر بیمار گزارش شدهٔ مبتلا به کروناویروس از سوی وزارت بهداشت، از افراد مسن و از دو منطقه جداگانه قم بوده و نه تنها سفر خارجی بلکه سفر خارج از استان هم نداشتهاند.[۳۳]
در همین روز، خبرگزاری ایلنا به نقل از منابع آگاه ادعا کرد که ششنفر هم در حال حاضر بهدلیل ابتلا به ویروس کرونا بستری هستند که خانواده و نزدیکان این افراد در قرنطینه به سر میبرند.[۳۴]
در تاریخ ۲ اسفند ۱۳۹۸ ، ویدیویی در شبکه های اجتماعی به اشتراک گذاشته شد که نشان میداد چند پرستار با تجهیزات مخصوص پزشکی فردی را از آمبولانس وارد بیمارستان فرمانیه تهران می کردند.[۳۴]
منشأ
گمان میرود که حیوانات فروخته شده برای غذا منشأ یا واسطه این ویروس باشند زیرا بسیاری از نخستین کسانی که مبتلا شدند کارگرانی در بازار غذاهای دریایی هوانان بودند. در نتیجه، آنها در معرض تماس بیشتر با حیوانات قرار داشتند. بازاری که با فروش حیوانات زنده برای غذا نیز در شیوع سارس در سال ۲۰۰۳ مقصر شناخته شد. چنین بازارهایی برای عوامل بیماریزای جدید به عنوان انکوباتور در نظر گرفته میشوند.[۳۵] این شیوع باعث تحریم موقت تجارت و مصرف حیوانات وحشی در چین شدهاست.[۳۶] با این حال، برخی محققان گفتهاند که بازار غذاهای دریایی هوانان ممکن است منبع اصلی انتقال ویروس به انسان نباشد.[۸][۳۷] با اینکه تحقیقات اخیر در چین نشان میدهد که خفاش میتواند منشأ احتمالی این ویروس باشد، مصرف سوپ خفاش چندان در این کشور متداول نیست و تحقیقات دربارهٔ منشأ دقیق این ویروس ادامه دارد.[۳۸]
با انجام توالییابی دیانای به تعداد کافی، بازسازی یک درخت تبارزایی از تاریخ جهش یک خانواده ویروسها امکانپذیر است. تحقیقات در مورد منشأ شیوع سارس در سال ۲۰۰۳ منجر به کشف بسیاری از کورون ویروسهای خفاش مانند SARS، که بیشتر از جنس Rhinolophus از خفاشهای نعل اسب است. 2019-nCoV در این دسته از کورو ویروسیهای مرتبط با SARS قرار میگیرد. دو توالی ژنوم از Rhinolophus sinicus منتشر شده در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ شباهت ۸۰٪ با 2019-nCoV را نشان میدهد.[۳۹][۴۰] ژنوم سوم ویروس از Rhinolophus affinis , "RaTG13"، شباهت ۹۶٪ با 2019-nCoV دارد.[۴۱][۴۲] برای مقایسه، این میزان تغییر در بین ویروسها مشابه میزان جهش مشاهده شده در طول ده سال در سویه ویروس آنفلوآنزا انسانی H3N2 است.[۴۳]
ویروسشناسی
عفونت
انتقال ویروس از انسان به انسان تأیید شدهاست.[۱۴] ویروسهای کرونا در درجه اول از طریق تماس نزدیک، به ویژه از طریق قطرات تنفسی ناشی از سرفه و عطسه تا حدود ۲ متر پخش میشوند.۶ فوت (۱٫۸ متر)[۴۴][۴۵] RNA ویروس همچنین در نمونههای مدفوع از بیماران آلوده یافت شدهاست.[۴۶] مطالعات نشان دادهاند که این ویروس میتواند حتی در دوره کمونعفونی شود،[۴۷][۴۸] اما برپایه اعلام سازمان جهانی بهداشت در این زمان «به احتمال زیاد انتقال از افراد بدون علامت است یک عامل اصلی انتقال نیست».
شماره تولید مثل اصلی ( R 0 {\displaystyle R_{0}} ، تلفظ R-جز یا R-صفر)[۴۹] از این ویروس برآورد شدهاست بین ۱٫۴ و ۳٫۹ است.[۵۰][۵۱][۵۲][۵۳][۵۴] این بدان معنی است که، در صورت عدم کنترل، ویروس بهطور معمول در هر عفونت ایجاد شده، ۱٫۴ تا ۳٫۹ مورد جدید ایجاد میکند. مشخص شدهاست که ویروس قادر به انتقال در طول زنجیره ای حداقل چهار نفر است.[۵۵]
ویروس کرونای جدید به نظر میرسد کمخطرتر از سارس باشد و در ۱۵ تا ۲۰ درصد موارد به صورت شدید بروز یافتهاست.
برآوردهای نخستین نشان می دهد که درصد مرگ و میر این ویروس بین ۲ تا ۳ درصد مبتلا شدگان است.[۵۶]
علائم
بیماریزایی این ویروس سیستم تنفسی را تحت تأثیر قرار میدهد و علایمی مشابه سرماخوردگی ساده را ایجاد میکند. علایم ویروس کرونا شامل: اختلالات تنفسی، آبریزش بینی، سرفه خشک، سرگیجه، گلو درد و بدن درد است که میتواند با سر درد و تب نیز همراه باشد و تا چند روز به طول میانجامد. در افرادی با نقص سیستم ایمنی، افراد مسن و کودکان این علایم میتواند شدیدتر شده و ذاتالریه و برونشیت را ایجاد کند.
انتشار
ویروس در ابتدا از تماس حیوان به انسان منتقل شدهاست. ویروس MERS از شتر به انسان و ویروس SARS از نوعی گربه به انسان انتقال یافته بودند. در مورد ویروس جدید هنوز منشأ احتمالی به صورت دقیق مشخص نیست.
انتقال انسان به انسان معمولاً زمانی اتفاق میافتد که شخصی با مایعات ترشحی شخص آلوده (مثلاً قطرات سرفه) در تماس باشد. بسته به بیماریزایی ویروس، سرفه، عطسه و دست دادن میتواند سبب انتقال شود. تماس با لوازم و اشیایی که توسط شخص آلوده لمس شدهاند نیز میتواند باعث انتقال بیماری شود.
درمان و پیشگیری
در حال حاضر درمان مشخصی برای این ویروس در دست نیست اما تحقیقات در این مورد ادامه دارد. بهترین راه برای پیشگیری از این بیماری عدم تماس با افراد و اشیای آلودهاست. عدم تماس دست به چشم، دهان و بینی و شستن دستها به صورت مداوم با صابون حداقل به مدت ۲۰ ثانیه نیز در جلوگیری از انتشار بیماری موثرند.
تلفات
اولین قربانی این ویروس جدید در خارج از چین، در شهر مانیل فیلیپین که یک شهروند اهل ووهان چین بود نیز در ۱۳ بهمن ماه ۱۳۹۸ ثبت گردید.[۵۷]
در تاریخ ۱۶ بهمن ۱۳۹۸ بر ابتلای یک نوزاد در چین به ویروس جدید کرونا سی ساعت بعد از تولد گزارش گردید. این نوازد کمسنترین فرد مبتلا به این بیماری ویروسی بودهاست. به دلایل نامشخص کودکان به ندرت مبتلا به این ویروس میشوند.[۵۸]
مطابق با گزارشهای منتشر شده در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۹۸ُ آمار مرگ توسط ویروس کرونا از میزان تلفات ویروس سارس در سال ۲۰۰۳ عبور کرد و به ۸۰۳ نفر رسید. از این مجموع یک نفر در هنگ کنگ، یک نفر در فیلیپین و باقی در چین بودهاست. تلفات ویروس سارس در سال ۲۰۰۳ بالغ بر ۷۷۴ نفر در ۲۴ کشور جهان بودهاست.[۵۹]
تا تاریخ ۲۱ بهمن ۱۳۹۸ ویروس کرونا با گرفتن جان ۹۷ نفر در یک روز، مرگبارترین روز خود را به ثبت رسانده و تعداد کل جان باختگان ویروس کرونا به ۹۰۸ نفر رسید. همچنین آمار مبتلایان به این ویروس از مرز ۴۰ هزار نفر عبور کرد. پایان تعطیلات سال نوی چینی و افزایش ترددهای شهری، دلیل شتاب گرفتن آمار تلفات عنوان شدهاست.[۶۰]
در تاریخ ۲۴ بهمن ۱۳۹۸ در استان هوبی ۲۴۲ نفر در اثر ابتلا به ویروس کرونا جان باختند که بار دیگر رکورد مرگبارترین روز این ویروس ارتقا یافت. همچنین مبتلایان به این ویروس در استان هوبی در ظرف یک روز به ۱۴ هزار و ۸۴۰ نفر رسید که نشان از جهش نگران کننده این ویروس است.[۶۱]
در تاریخ ۲۸ بهمن ۱۳۹۸ مقامات چین آمار تلفات ویروس کرونا را نزدیک به ۱۸۰۰ نفر و مبتلایان به آن را بیش از ۷۰ هزار نفر اعلام نمودهاند.[۶۲]
در روز ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ برای نخستین بار در ایران، دو مورد احتمالی ابتلا به ویروس کرونا در شهر قم مشاهده و آزمایشهای تکمیلی جهت بررسی نهایی آن آغاز گردید. در همین راستا گروههای شناسایی و مدیریت بیماریهای واگیر و تیمهای واکنش سریع در این شهر مستقر شدهاند.[۶۳] ساعتی بعد مرگ هر دو نفر از سوی وزارت بهداشت تأیید شد.[۶۴]
در روز ۰۲ اسفند ۱۳۹۸ شمار قربانیان ویروس کرونا در ایران به ۴ نفر و مبتلایان به ۱۸ نفر رسید. همچنین ۷۳۵ نفر به ظن داشتن نشان های بیماری تحت قرنطینه قرار گرفته اند.[۶۵] همچنین در این روز آمار قربانیان ویروس کرونا به ۲۲۳۳ نفر رسید و تعداد مبتلایان به این بیماری از مرز ۸۰ هزار نفر عبور کرد.[۵۷] تعداد تلفات این بیماری طی این روز در چین ۱۱۸ نفر بوده و طبقه گزارش های دریافت شده بیماری به کلیساها و زندان ها هم رسیده است.[۶۶]
بر اساس بررسی بیماران در بیمارستان جینیینتان در شهر ووهان، بیش از نیمی از مبتلایان در این بیمارستان بین ۴۰ تا ۵۹ و ده درصد کمتر از ۳۹ سال داشتند و موارد بیماری در کودکان نادر بودهاست.[۵۸]
نامگذاری رسمی
با عبور تلفات ویروس کرونا از مرز ۱۰۰۰ نفر سازمان بهداشت جهانی برای بیماری ناشی آن نام رسمی کووید-۱۹ (19-COVID) را که اشارهای دارد به «کرونا»، «ویروس»، «بیماری» و سال ۲۰۱۹ انتخاب نمود.[۶۷]
تأثیر ویروس کرونا بر اقتصاد جهان
بزرگترین نمایشگاه تلفنهای همراه، کنگره جهانی موبایل، که قرار بود در شهر بارسلون اسپانیا برگزار شود به خاطر نگرانی از ویروس کرونا لغو شد.[۶۱]
روز سه شنبه، ۲۹ بهمن ۱۳۹۸، شرکت اپل، تولیدکننده تلفنهای همراه، گفت که اختلال در فعالیتهای اقتصادی در چین به کاهش تولید و عرضه محصولات این کشور و پائین رفت سود منجر خواهد شد. بخش قابل توجهی از محصولات اپل در واحدهای تولیدی این شرکت در چین تولید میشود.[۶۸]
همچنین شرکت هواپیمایی سنگاپور گفتهاست که به دلیل افت تقاضا برای سفرهای هوایی به دلیل شیوع این بیماری، برنامههای پرواز خود را در سراسر جهان و به خصوص در منطقه خاور دور کاهش دادهاست.[۶۸]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ «بیماری ناشی از ویروس کرونا نام رسمی گرفت؛ کووید -۱۹». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۱۲. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۲.
- ↑ http://www.dph.illinois.gov/topics-services/diseases-and-conditions/diseases-a-z-list/coronavirus/faq
- ↑ https://www.nature.com/articles/s41586-020-2012-7
- ↑ https://www.nature.com/articles/s41586-020-2012-7
- ↑ https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.01.24.915157v1
- ↑ https://www.nature.com/articles/d41586-020-00180-8
- ↑ "WHO | Novel Coronavirus – China". WHO. Retrieved 2020-02-01.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Cohen, Jon (January 2020). "Wuhan seafood market may not be source of novel virus spreading globally". Science. doi:10.1126/science.abb0611. ISSN 0036-8075.
- ↑ www.asriran.com https://www.asriran.com/fa/news/712732/چین-مرگ-پزشک-افشاگر-کرونا-خشم-عمومی-از-پنهان-کاری-مقامات. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۰۸.
- ↑ «ویروس کرونا؛ پنهانکاری چین و حمایت ایران». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۰۴. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۰۴.
- ↑ «ویروس کرونا؛ افزایش تلفات، متهم شدن مقامهای چینی به پرده پوشی، حمایت ایران». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۰۴. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۰۴.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ "Operations Dashboard for ArcGIS". gisanddata.maps.arcgis.com. 2020-02-02. Retrieved 2020-02-02.
- ↑ Chan, Jasper Fuk-Woo; Yuan, Shuofeng; Kok, Kin-Hang; To, Kelvin Kai-Wang; Chu, Hin; Yang, Jin; Xing, Fanfan; Liu, Jieling; Yip, Cyril Chik-Yan (24 January 2020). "A familial cluster of pneumonia associated with the 2019 novel coronavirus indicating person-to-person transmission: a study of a family cluster". The Lancet. 0. doi:10.1016/S0140-6736(20)30154-9. PMID 31986261 – via www.thelancet.com.
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ "China confirms human-to-human transmission of new coronavirus". Canadian Broadcasting Corporation. 20 January 2020. Archived from the original on 20 January 2020. Retrieved 21 January 2020.
- ↑ Rothe, Camilla (2020). "Transmission of 2019-nCoV Infection from an Asymptomatic Contact in Germany". NEJM: Correspondence to the Editor Page. doi:10.1056/NEJMc2001468. PMID 32003551.
- ↑ "Human transmission of coronavirus confirmed in Thailand". Bangkokpost.com. Retrieved 2020-02-01.
- ↑ "The Coronavirus Is Now Infecting More People Outside China". Wired. 30 January 2020. Retrieved 30 January 2020.
- ↑ "Coronavirus declared global health emergency". BBC News Online. 30 January 2020. Archived from the original on 30 January 2020. Retrieved 30 January 2020.
- ↑ Wee, Sui-Lee; McNeil Jr., Donald G.; Hernández, Javier C. (30 January 2020). "W.H.O. Declares Global Emergency as Wuhan Coronavirus Spreads". Retrieved 30 January 2020.
- ↑ "Statement on the second meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the outbreak of novel coronavirus (2019-nCoV)". World Health Organization (WHO). 30 January 2020. Retrieved 30 January 2020.
- ↑ "Novel Coronavirus (2019-nCoV) situation reports no.8". www.who.int. Retrieved 2020-02-01.
- ↑ "Germany confirms seventh coronavirus case". Reuters. February 2020. Retrieved 2020-02-02.
- ↑ "Limited data on coronavirus may be skewing assumptions about severity". STAT. 2020-01-30. Retrieved 2020-02-01.
- ↑ Sparrow, Annie. "How China's Coronavirus Is Spreading—and How to Stop It". Foreign Policy. Retrieved 2020-02-02.
- ↑ "Wuhan Coronavirus Death Rate - Worldometer". www.worldometers.info. Retrieved 2020-02-02.
- ↑ Wang, Chen; Horby, Peter W; Hayden, Frederick G; Gao, George F (2020-01-24). "A novel coronavirus outbreak of global health concern". The Lancet: S0140673620301859. doi:10.1016/S0140-6736(20)30185-9. PMID 31986257.
- ↑ "WHOが"致死率3%程度" 専門家「今後 注意が必要」". NHK. 24 January 2020. Retrieved 3 February 2020.
- ↑ "全国新型肺炎疫情实时动态 - 丁香园·丁香医生". 3g.dxy.cn. Retrieved 2020-01-31.
- ↑ www.alef.ir https://www.alef.ir/news/3981129012.html. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۹.
- ↑ «۲ مورد مشکوک ابتلا به کرونا در قم شناسایی شد». تین نیوز. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۹.
- ↑ www.iribnews.ir http://www.iribnews.ir/fa/news/2650528/نتیجه-مثبت-آزمایش-اولیه-دو-مورد-مشکوک-به-کرونا-در-قم. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۹.
- ↑ «مبتلایان به کرونا در قم جان باختند». ایمنا. ۲۰۲۰-۰۲-۱۹. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۹.
- ↑ 888 (۲۰۲۰-۰۲-۱۹). «کرونا در قم؛ معاون وزیر بهداشت به خبرنگار ایرنا چه گفت». ایرنا. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۹.
- ↑ ۳۴٫۰ ۳۴٫۱ «تایید فوت ۲ بیمار مبتلا به ویروس کرونا در قم/تمهیدات لازم برای پیشگیری از شیوع ویروس در استانتهران/احتمال قرنطینهشدن شهر قم وجود ندارد/ کمبود لباس و تجهیزات نداریم». خبرگزاری ایلنا. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۹.
- ↑ Myers, Steven Lee (25 January 2020). "China's Omnivorous Markets Are in the Eye of a Lethal Outbreak Once Again". The New York Times. Archived from the original on 26 January 2020.
- ↑ McNeil, Sam; Wang, Penny Yi; Kurtenbach, Elaine (27 January 2020), China temporarily bans wildlife trade in wake of outbreak, archived from the original on 28 January 2020, retrieved 28 January 2020
- ↑ Eschner, Kat (2020-01-28). "We're still not sure where the Wuhan coronavirus really came from". Popular Science. Archived from the original on 2020-01-29. Retrieved 2020-01-30.
- ↑ مانیتورینگ، بخش (۲۰۲۰-۰۱-۲۹). «منشا ویروس کرونا چیست؟ سوپ خفاش یا سلاح بیولوژیک». BBC News فارسی. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۰۳.
- ↑ Sample CoVZC45 and CoVZXC21, see Nextstrain for an interactive visualisation.
- ↑ Benvenuto, Domenico; Giovannetti, Marta; Ciccozzi, Alessandra; Spoto, Silvia; Angeletti, Silvia; Ciccozzi, Massimo (2020). "The 2019 new Coronavirus epidemic: evidence for virus evolution". bioRxiv: 2020.01.24.915157. doi:10.1101/2020.01.24.915157.
- ↑ Wuhan Institue of Virology (23 January 2020). "Discovery of a novel coronavirus associated with the recent pneumonia outbreak in humans and its potential bat origin". bioRxiv: 2020.01.22.914952. doi:10.1101/2020.01.22.914952v2 (inactive 2020-01-25). Retrieved 24 January 2020. (BetaCoV/bat/Yunnan/RaTG13/2013; available on GISAID)
- ↑ "Bat coronavirus isolate RaTG13, complete genome". NCBI. 29 Jan 2020.
- ↑ "Real-time tracking of influenza A/H3N2 evolution using data from GISAID". nextstrain.org.
- ↑ "How does coronavirus spread?". NBC News. Archived from the original on 28 January 2020. Retrieved 29 January 2020.
- ↑ "Transmission of Novel Coronavirus (2019-nCoV) | CDC". www.cdc.gov. 27 January 2020. Archived from the original on 28 January 2020. Retrieved 29 January 2020.
- ↑ Holshue, Michelle L.; DeBolt, Chas; Lindquist, Scott; Lofy, Kathy H.; Wiesman, John; Bruce, Hollianne; Spitters, Christopher; Ericson, Keith; Wilkerson, Sara (2020-01-31). "First Case of 2019 Novel Coronavirus in the United States". New England Journal of Medicine: NEJMoa2001191. doi:10.1056/NEJMoa2001191. ISSN 0028-4793. PMID 32004427.
- ↑ Rothe, Camilla; Schunk, Mirjam; Sothmann, Peter; Bretzel, Gisela; Froeschl, Guenter; Wallrauch, Claudia; Zimmer, Thorbjörn; Thiel, Verena; Janke, Christian (2020). "Transmission of 2019-nCoV Infection from an Asymptomatic Contact in Germany". The New England Journal of Medicine. doi:10.1056/NEJMc2001468. PMID 32003551.
- ↑ "'There's no doubt': Top US infectious disease doctor says Wuhan coronavirus can spread even when people have no symptoms". CNN. Retrieved 2 February 2020.
- ↑ Milligan, Gregg N.; Barrett, Alan D. T. (2015). Vaccinology: an essential guide. Chichester, West Sussex: Wiley Blackwell. p. 310. ISBN 978-1-118-63652-7. OCLC 881386962.
- ↑ "The Deceptively Simple Number Sparking Coronavirus Fears". The Atlantic. 28 January 2020. Archived from the original on 29 January 2020. Retrieved 29 January 2020.
- ↑ Li, Qun; Guan, Xuhua; Wu, Peng; Wang, Xiaoye (29 January 2020). "Early Transmission Dynamics in Wuhan, China, of Novel Coronavirus–Infected Pneumonia". New England Journal of Medicine. doi:10.1056/NEJMoa2001316. PMID 31995857.
- ↑ Riou, Julien; Althaus, Christian L. (2020). "Pattern of early human-to-human transmission of Wuhan 2019 novel coronavirus (2019-nCoV), December 2019 to January 2020". Eurosurveillance. 25 (4). doi:10.2807/1560-7917.ES.2020.25.4.2000058.
- ↑ Liu, Tao; Hu, Jianxiong; Kang, Min; Lin, Lifeng (25 January 2020). "Transmission dynamics of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV)". bioRxiv: 2020.01.25.919787. doi:10.1101/2020.01.25.919787.
- ↑ Read, Jonathan M.; Bridgen, Jessica RE; Cummings, Derek AT; Ho, Antonia; Jewell, Chris P. (28 January 2020). "Novel coronavirus 2019-nCoV: early estimation of epidemiological parameters and epidemic predictions". MedRxiv: 2020.01.23.20018549. doi:10.1101/2020.01.23.20018549.
- ↑ Saey, Tina Hesman (24 January 2020). "How the new coronavirus stacks up against SARS and MERS". Science News. Archived from the original on 25 January 2020. Retrieved 3 February 2020.
- ↑ "Wuhan Coronavirus Death Rate - Worldometer". www.worldometers.info. Archived from the original on 31 January 2020. Retrieved 2020-02-02.
- ↑ ۵۷٫۰ ۵۷٫۱ https://www.radiofarda.com/a/china-new-viurses/30401318.html
- ↑ ۵۸٫۰ ۵۸٫۱ دوآرته، فرناندو (۲۰۲۰-۰۲-۱۱). «چرا کودکان خیلی کم به ویروس جدید کرونا مبتلا شدند؟». BBC News فارسی. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۲.
- ↑ «آمار مرگ در اثر نسل تازه ویروس کرونا از سارس فراتر رفت». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۰۹. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۰۹.
- ↑ «ویروس کرونا مرگبارترین روز خود را ثبت کرد؛ ۹۷ قربانی در یک روز». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۱۰. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۰.
- ↑ ۶۱٫۰ ۶۱٫۱ «ویروس کرونا؛ جهش شدید آمار مرگ و ابتلا در هوبی». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۱۳. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۳.
- ↑ «ویروس کرونا: تعداد مبتلایان به بیش از ۷۰ هزار نفر رسید». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۱۷. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۷.
- ↑ «وزارت بهداشت ایران: دو مورد مشکوک ابتلای به ویروس کرونا مشاهده شدهاست». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۱۹. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۹.
- ↑ «مرگ دو نفر در اثر ویروس کرونا در قم». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۱۹. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۰.
- ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «کرونا در ایران؛ ۴ مورد فوت، قم کانون چرخش ویروس | DW | 21.02.2020». DW.COM. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۲.
- ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «مرگ ۱۱۸ چینی در یک روز؛ کرونا به کلیساها و زندانها هم رسید | DW | 21.02.2020». DW.COM. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۲.
- ↑ «بیماری ناشی از ویروس کرونا نام رسمی گرفت؛ کووید -۱۹». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۱۲. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۲.
- ↑ ۶۸٫۰ ۶۸٫۱ «خسارات ویروس کرونا به اقتصاد جهانی آشکار میشود». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۱۸. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۸.
پیوند به بیرون